По данным МВД, с начала 2021 года расследовано 330 уголовных дел о финансовых пирамидах, из них более половины направлено в суд. Свыше 19 тыс. человек являются потерпевшими, ущерб, который они понесли, составляет более 21 млрд тенге.
Современные финансовые пирамиды используют различные методы для вовлечения людей, которые верят в «чудо» получения легкого и быстрого дохода. Вычислить мошенников можно по характерным признакам, о которых расскажет Fingramota.kz.
Финансовые пирамиды активизировались не только в Казахстане, но и в России. Там, по данным Центробанка РФ, число финпирамид возросло с начала года в 1,5 раза – до 146 организаций. Регулятор объясняет активизацию мошенников возросшей экономической активностью, а также тем, что население начало интересоваться инвестициями.
Спрос рождает предложение
Финпирамиды стали позиционировать себя как успешные организации в области сверхдоходных инвестиций. В своих рекламных кампаниях они используют такие слова, как «инновационный проект», «высокоприбыльный бизнес», «уникальный», «сверхэффективный», «гарантируем доходность» и другие.
Вообще же современные финансовые пирамиды маскируются под что угодно. Мошенники могут прикрываться легальными микрофинансовыми организациями, букмекерскими конторами, потребительскими кооперативами и закрытыми паевыми инвестиционными фондами. Активную работу финпирамиды проводят в социальных сетях, предлагая онлайн-заработок или высокодоходный онлайн-проект. Они создают чаты в популярных мессенджерах и привлекают участников различными розыгрышами, опросами и прочими маркетинговыми уловками.
Как работает финансовая пирамида?
Мошеннику нужно найти несколько участников и пообещать им удвоить доход. Взамен участники должны привести еще как минимум двоих, а также внести небольшой денежный взнос. В итоге суммы взносов становятся астрономические, и на этом этапе все «ломается». Мошенник покидает страну с большим кушем, а горе-инвесторы пишут заявления в правоохранительные органы, понимая, что деньги уже не вернуть. И так происходит на протяжении десятков лет во многих странах мира. Только темы для финпирамиды меняются, как и схемы обмана граждан. А принцип постоянен.
Как правило, финансовые пирамиды имеют маленький срок жизни, рано или поздно мошеннические схемы «лопаются», принося сотням людей убытки. И действительно получить вложенные в такие структуры средства практически невозможно. Организаторы пирамиды предусмотрительно выводят деньги обманутых вкладчиков, оставляя последних «у разбитого корыта».
Единственный способ обойти риски стороной – полное игнорирование финансовых пирамид. Если вам предлагают принять участие в заманчивом проекте, вложить деньги в качестве первоначального взноса, привести друзей и вдобавок гарантируют, что ваши вложения будут в целости и сохранности, ведь это не финпирамида, да к тому же в конце вы получите небывалый доход, не верьте. Эти признакикак раз и характеризируют финансовые пирамиды.
Чек-лист «Как разоблачить финпирамиду»
Итак, чтобы быть во всеоружии, Fingramota.kz составила для вас чек-лист признаков, по которым можно вычислить финансовую пирамиду:
1. Вознаграждение за приведенных клиентов
Если вам обещают доплачивать за каждого приведенного в компанию клиента, это само по себе достаточное основание, чтобы не нести туда деньги и отговорить всех знакомых от такого рискованного мероприятия.
2. Гарантирование высокой доходности, в несколько раз превышающей рыночный уровень
Различные «инвесткомпании» гарантировать доходность не могут, законодательно это запрещено. Если кто-то гарантирует, значит, это мошенник. Все просто!
3. Отсутствие необходимых лицензий
Если компания привлекает денежные вклады от населения или предлагает инвестировать на фондовых рынках, а лицензии у нее нет, то трижды подумайте, стоит ли с ней связываться. Такие организации не подконтрольны Агентству РК по регулированию и развитию финансового рынка, а значит, ваши права и интересы никто защитить не сможет.
4. Наличие вступительного взноса: на оформление, обучение, за акции и т.п.
Как правило, этот взнос и является основным доходом организаторов пирамиды, а также явным и характерным признаком финансовой пирамиды.
5. Отсутствие собственных основных средств, других дорогостоящих активов
Имеющиеся имущество и активы компании при неблагоприятном исходе можно будет продать и хотя бы частично вернуть вложенные деньги. Но у финпирамид таких активов нет.
6. Агрессивная рекламная кампания
Реклама финпирамид рассчитана на быстрое привлечение большого числа клиентов и содержит только ту информацию, оглашение которой выгодно самим основателям пирамид. Естественно, риски, с которыми может столкнуться клиент такой компании, рекламодатели по понятным причинам стараются не упоминать.
7. Отсутствие точного определения деятельности организации
У пирамиды нет других клиентов, кроме самих вкладчиков. Вам никогда не покажут поставщиков, к примеру, и других бизнес-партнеров.
Вообще, прежде чем нести деньги в компанию, узнайте о ней как можно больше информации. Изучите отзывы, но подойдите к этому вопросу взвешенно, так как их могут оставлять и заинтересованные лица. Прочитайте все документы. Узнайте, чем конкретно занимается компания, и куда будут вложены ваши деньги. Спросите, как это можно подтвердить. Проверьте эти сведения самостоятельно. Сравните условия с другими организациями, предлагающими аналогичные услуги. Если вам говорят, что условия размещения ваших средств очень выгодные, то поинтересуйтесь у сотрудника компании, за счет чего прибыль их компании в разы выше, чем у аналогичных структур, работающих в этой сфере, и получите внятные ответы на свои вопросы. Если компания под любым предлогом отказывает в возможности получить информацию, а тем более ознакомиться с документами, наверняка получить вложенные деньги будет еще труднее.
8. Платежи принимаются только наличными деньгами
Если компания так и делает, то есть все основания не доверять этой организации, поскольку она тщательно избегает контроля за движением денежных средств.
9. Консультации только при личной встрече
При личной встрече проще применить различные психологические приемы и уловки, чтобы втереться в доверие клиента и убедить его вложить деньги.
⠀
10. Призывают не раздумывать при подписании «договора»
Не принимайте поспешных решений! Попросите образец договора на руки и изучите его дома в спокойной обстановке. Если отдельные его положения вызовут у вас затруднения, постарайтесь проконсультироваться со специалистом. Посмотрите, что за документ остается у вас взамен отданных денег. Имеет ли он юридическую силу?
Заведите привычку – внимательно читать любой финансовый документ, особенно договор. Ничего не подписывайте, не разобравшись. Потом может выясниться, что деньги вы вносите в качестве благотворительного пожертвования или вступительного взноса, благодаря которому вы получили членство в сомнительном клубе. Если вам не нравится договор или отдельные его положения – не подписывайте его.
Прежде чем расстаться со своими деньгами, подумайте о том, кому вы их отдаете и на какие цели. Если в организации, которой вы хотите доверить свои средства, вы обнаружите все или несколько из перечисленных выше признаков, стоит задуматься, не пытаются ли вас втянуть в очередную финансовую пирамиду.
Подписывайся на наш Телеграм-канал! Будь в курсе новостей!
ІІМ деректері бойынша 2021 жылдың басынан бері қаржы пирамидалары туралы 330 қылмыстық іс тергелді, оның жартысынан астамы сотқа берілді. 19 мыңнан астам адам зардап шегуші болып табылады, оларға келген зиян 21 млрд теңгені құрайды.
Заманауи қаржы пирамидалары жеңіл әрі жылдам табыс алу «ғажайыбына» сенетін адамдарды тарту үшін түрлі әдістерді пайдаланады. Алаяқтарды өзіне тән белгілермен анықтауға болады, олар туралы Fingramota.kz айтып береді.
Қаржы пирамидалары тек Қазақстанда ғана емес, Ресейде де жандана түсті. РФ Орталық банкінің мәліметі бойынша, жыл басынан бері қаржы пирамидаларының саны 1,5 есе – 146 ұйымға дейін өсті. Реттеуші алаяқтардың күшеюін экономикалық белсенділіктің артуымен, сондай-ақ халықтың инвестицияларға қызығушылық таныта бастауымен түсіндіреді.
Сұраныстан ұсыныс туындайды
Қаржы пирамидалары өздерін жоғары кірісті инвестициялар саласындағы табысты ұйымдар ретінде көрсете бастады. Өздерінің жарнамалық науқандарында олар «инновациялық жоба», «жоғары табысты бизнес», «бірегей», «аса тиімді», «табыстылыққа кепілдік береміз» және т. б. сөздерді пайдаланады.
Жалпы, қазіргі заманғы қаржылық пирамидалар кез-келген нәрсе ретінде жасырылған. Алаяқтар заңды микроқаржы ұйымдары, букмекерлік кеңселер, тұтыну кооперативтері және жабық инвестициялық пай қорлары ретінде жасырына алады. Қаржы пирамидалары әлеуметтік желілерде белсенді жұмыс жүргізеді, онлайн-табыстар немесе онлайн-жобаларды ұсынады. Немесе танымал мессенджерлерде чаттар жасайды және қатысушыларды түрлі ұтыс ойындарымен, сауалнамалармен және басқа да маркетингтік амалдармен тартады.
Қаржы пирамидасы қалай жұмыс істейді
Алаяқ бірнеше қатысушыны тауып, оларға екі есе табыс табуға уәде беруі керек. Оның орнына қатысушылар кем дегенде тағы екі адамды алып келуі, сондай-ақ шағын ақшалай жарна салуы керек. Нәтижесінде жарналардың мөлшері астрономиялық болады және осы кезеңде бәрі «қирайды». Алаяқ елден үлкен олжамен кетеді, ал қиындыққа тап болған инвесторлар ақшаны қайтаруға болмайтынын түсініп, құқық қорғау органдарына өтініш жазады. Бұл әлемнің көптеген елдерінде ондаған жылдар бойы болды. Тек қаржы пирамидаға арналған тақырыптар, сондай-ақ азаматтарды алдау схемалары өзгереді. Ал принцип тұрақты.
Әдетте қаржы пирамидалары қысқа уақыт қана жұмыс істейді, ерте ме, кеш пе, алаяқтық схемалар жүздеген адамдарға шығын әкеледі, «жарылады». Шынында да, мұндай құрылымдарға салынған қаражатты алу мүмкін емес. Пирамиданы ұйымдастырушылар алданған салымшылардың ақшасын сақтықпен алып, оларды түксіз қалдырады.
Тәуекелдерді айналып өтудің жалғыз жолы — қаржы пирамидаларын толығымен елемеу. Егер Сізге тартымды жобаға қатысу, ақшаны бастапқы жарна ретінде салу, достарыңызды әкелу ұсынылса, сонымен қатар сіздің салымдарыңыз тұтастай сақталатынына кепілдік берсе, бұл қаржы пирамидасы емес, оның үстіне сіз бұрын-соңды болмаған табыс аласыз десе, сенбеңіз. Бұл қаржы пирамидаларының негізгі белгілері
«Қаржы пирамидасын қалай әшкерелеуге болады» чек-парағы
Сонымен, толық қауіпсіз болу үшін, Fingramota.kz сіз үшін қаржы пирамидасын анықтауға болатын белгілердің чек-парағы жасады:
1. Әкелген клиенттер үшін сыйақы
Егер сізге компанияға әкелген әрбір клиент үшін қосымша ақы төлеуге уәде берілсе, бұл ақшаны салмау үшін және барлық таныстарды осындай тәуекелді іс-шарадан бас тартқызу үшін жеткілікті негіз болып табылады.
2. Нарықтық деңгейден бірнеше рет асып түсетін жоғары кірістілікке кепілдік беру
Түрлі «инвесткомпаниялар» кірістілікке кепілдік бере алмайды, бұған заңнамалық тұрғыдан тыйым салынған. Егер біреу кепілдік берсе, ол — алаяқ деген сөз. Басқаша болмайды!
3. Қажетті лицензиялардың болмауы
Компания ақшалай салымдарды халықтан тартады немесе қор нарықтарына инвестициялауды ұсынады, бірақ оның қолында лицензиясы жоқ, бұл ретте онымен байланысу керегінің бар-жоғы жөнінде мықтап ойланыңыз. Мұндай ұйымдар ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің бақылауында емес, яғни сіздің құқықтарыңыз бен мүдделеріңізді ешкім қорғай алмайды.
4. Кіру жарнасының болуы: ресімдеуге, оқытуға, акциялар және т.б. үшін
Әдетте, бұл жарна пирамиданы ұйымдастырушылардың негізгі кірісі болып табылады, сондай-ақ қаржы пирамидасына тән айқын белгі.
5. Меншікті негізгі құралдардың, басқа да қымбат активтердің болмауы
Компанияның қолда бар мүлкі мен активтерін нәтиже ойдағыдай болып шықпаған жағдайда сатуға және салынған ақшаны ішінара қайтаруға болады. Ал қаржы пирамидаларында мұндай активтер болмайды.
6. Өктем жарнама науқаны
Қаржы пирамидасы жарнамасы көптеген клиенттерді тез тартуға арналған және тек жариялануы пирамидалардың негізін қалаушылар үшін пайдалы болатын ақпаратты қамтиды. Әрине, мұндай компанияның клиенті кездестіруі мүмкін тәуекелдерді жарнама берушілер белгілі себептермен айтпауға тырысады.
7. Ұйым қызметінің нақты анықтамасының болмауы
Пирамидаларда салымшылардың өздігінен басқа клиенттері жоқ. Сізге өнім берушілерді, мысалы, басқа бизнес-серіктестерді ешқашан көрсетпейді.
Жалпы компанияға ақша салмас бұрын, ол туралы мүмкіндігінше көп ақпарат алыңыз. Пікірлерді зерттеңіз, бірақ бұл мәселеге мұқият қараңыз, өйткені оларды мүдделі адамдар қалдыруы мүмкін. Барлық құжаттарды оқыңыз. Компания нақты немен айналысатынын және ақшаңыздың қайда салынатынын сұрап біліңіз. Мұны қалай растауға болатындығын сұраңыз. Бұл ақпаратты өзіңіз тексеріңіз. Осыған ұқсас қызметтерді ұсынатын басқа ұйымдармен талаптарын салыстырыңыз.
Егер сіздің қаражатыңызды орналастырудың неғұрлым пайдалы шарттары болса, олардың компанияларының пайдасы осы салада жұмыс істейтін ұқсас құрылымдарға қарағанда ненің есебінен бірнеше есе жоғары екенін компания қызметкерінен сұраңыз және сұрақтарыңызға нақты жауаптар алыңыз. Егер компания кез-келген сылтаумен ақпарат беру, тіпті құжаттармен танысу мүмкіндігінен бас тартса, инвестицияланған ақшаны алу одан да қиын болатыны айдан анық.
8. Төлемдер тек қолма-қол ақшамен қабылданады
Егер компания осылай жасаса, онда бұл ұйымға сенбеуге барлық негіз бар, өйткені ол ақша қозғалысының бақылануынан барынша қашады.
9. Тек жеке кездесу кезінде кеңес беру
Жеке кездесуде клиенттің сеніміне кіріп, оны ақша салуға сендіру үшін әртүрлі психологиялық әдістер мен амалдарды қолдану оңайырақ.
⠀
10. «Шартқа» ойланбай қол қоюды ұсынады
Асығыс шешім қабылдамаңыз! Шарттың үлгісін қолға беруді сұрап, онымен үйде асықпай танысып шығыңыз. Егер оның жекелеген ережелері қиындық тудырса, маманмен кеңесуге тырысыңыз. Берілген ақшаның орнына Сізде қандай құжат қалатынын қараңыз. Оның заңды күші бар ма?
Кез келген қаржылық құжатты, әсіресе шартты мұқият оқуды әдетке айналдырыңыз. Түсінбестен ештеңеге қол қоймаңыз. Содан кейін сіздің ақшаны қайырымдылық немесе кіру жарнасы ретінде салғаныңыз, соның арқасында күмәнді клубқа мүшелікке ие болғаныңыз анықталуы мүмкін. Егер Сізге шарт немесе оның жекелеген ережелері ұнамаса, оған қол қоймаңыз.
Ақшаңызбен бөліспес бұрын, оларды кімге және қандай мақсаттарға беретініңіз туралы ойланыңыз. Егер Сіз өз қаражатыңызды сеніп тапсырғыңыз келетін ұйымда жоғарыда аталған белгілердің барлығын немесе бірнешеуін тапсаңыз, Сізді кезекті қаржы пирамидасына тартуға тырысып жатқан жоқ па, соны ойлану керек.