С начала года, по данным правоохранительных органов, в Казахстане за организацию финансовых пирамид заведено более 330 уголовных дел. Информация о мошеннических организациях была в кратчайшие сроки опубликована в СМИ и на официальных сайтах государственных органов. В суд направлено 177 дел, под следствием находятся 62 человека.
Принимаемые меры заставляют организаторов финансовых пирамид как можно тщательнее скрывать свою деятельность.
Их новое пристанище – социальные сети. Fingramota.kz призывает граждан быть бдительными и не доверять распространяемой в социальных сетях информации о быстром и большом заработке.
Страничка вместо сайта
Чтобы создать сайт, надо его сначала разработать, сверстать, разместить на сервере, заплатить за хостинг, а главное – зарегистрировать. Только за прошлый год Межведомственной рабочей группой по противодействию финансовым пирамидам заблокировано более 200 сайтов сомнительных организаций.
Чтобы создать страничку в социальной сети, нужен номер телефона или аккаунт электронной почты. Анонимность и децентрализованность позволяют мошенникам оставаться в относительной безопасности и продвигать свои схемы практически безнаказанно.
Достаточно создать в социальной сети образ успешного человека с большим опытом в бизнесе и «накрутить» пару тысяч подписчиков и все – вы гуру инвестирования, бизнес-коуч, гений, миллиардер и филантроп в одном лице.
К сожалению, некоторые пользователи, особенно молодые, верят, что можно быстро и безболезненно разбогатеть. Этому способствуют фейковые истории успеха и демонстрация «красивой» жизни: яхты, кабриолеты, песчаные пляжи и дорогое шампанское – все это рядом, только инвестируй в этот «крайне успешный и динамично развивающийся проект».
Однако, как показывает практика, вкладчики не только не получают обещанную доходность, но и теряют уже вложенные в такие проекты средства. Возникают и ситуации, когда мошенники сначала выплачивают небольшое вознаграждение (которое, кстати, формируется исключительно за счет вновь приходящих вкладчиков) и предлагают в дальнейшем тем больший процент, чем больше средств вы вложите.
Такие «стимулирующие выплаты» заставляют пользователей не только вложить все имеющиеся средства, но и иногда продавать имущество и даже брать кредиты.
Предложение крайне ограничено
Если же организация все-таки имеет сайт или даже собственную торговую площадку, то чаще всего зарегистрирована она не в Казахстане. Многие мошеннические схемы выдают свое иностранное происхождение за преимущество.
Мы кипрская компания с мировым именем! Расширяем горизонты инвестирования и в настоящий момент выходим на рынок СНГ»
– гласят рекламные слоганы мошенников. Обычно к посту в социальных сетях добавляется «Наше уникальное предложение действует только до конца месяца/до конца недели/часа».
Это, кстати, известный и крайне эффективный психологический прием. Риск упущенной выгоды действует на потенциального инвестора куда более мощно, чем сообщение о возможных рисках.
В рамках исследования, проведенного группой экономистов из университетов «Лиги плюща», инвесторам предлагались на выбор два варианта вложений: с доходностью 30% и риском 50%, а также с доходностью 20% и риском 10%. Испытуемых разделили на две группы. Первым давали сделать выбор самостоятельно и в спокойной обстановке. Со второй группой проводили психологическую обработку: как бы невзначай рассказывали об успешности рисковых инвестиций, ставили временные рамки для выбора.
В результате почти 90% представителей первой группы сделали осознанный выбор в пользу меньшего риска. Во второй же группе 82% инвесторов готовы были пойти на риск.
На риске упущенной выгоды и играют мошенники, предлагая вам в довесок и красивый образ, и истории успеха, и оказывая на вас давление.
Еще одним негативным фактором является желание «отыграться». То есть даже если вы упустили предыдущее крайне выгодное предложение, на котором якобы разбогатела куча народу, мошенник тут же предложит вам еще более выгодное. Надо всего лишь вложить чуть больше денег и подождать немного. Потому-то многие не только отдают последнее, но и влезают в долги.
А когда компания не имеет даже собственного сайта, вернуть хоть что-либо вряд ли получится. Ведь, по сути, вы отправляли деньги страничке в социальных сетях.
Главное – критическое мышление!
Прежде чем перечислить свои деньги компании, изучите ее репутацию и достоверность предоставляемой ею информации. Все финансовые организации должны иметь лицензию финансового регулятора в лице Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка.
В случае, если у вас появились подозрения, что вы связались с финансовой пирамидой, необходимо незамедлительно обратиться в правоохранительные органы по месту жительства, в МВД, а также в Агентство по регулированию и развитию финансового рынка и Агентство по финансовому мониторингу. В финрегулятор можно обратиться через раздел «Финансовые пирамиды и финансовое мошенничество» мобильного приложения «Fingramota Online» или по номеру Call-центра: +7 727 237 1000 (время работы: будние дни с 9.00 до 17.00 часов).
Изучите информацию о владельцах и руководстве компании, а также узнайте, где она зарегистрирована. Если данные о руководстве засекречены, а сама компания зарегистрирована в некой оффшорной зоне, то не стоит приобретать услуги и тем более передавать такой организации свои деньги. Процедура регистрации компаний в оффшорных зонах максимально упрощена, а узнать имя реального владельца или того, кто на самом деле стоит за этой структурой, – чрезвычайно сложно. Поэтому обязательно проверьте лицензию организации на сайте Агентства:
https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/activities/directions?lang=ru.
Насторожитесь, если вам обещают высокую гарантированную доходность инвестиций. Как мы уже отметили, мошенники хорошо знают психологию и играют на элементарном желании человека быстро и без труда обогатиться. Поэтому пирамиды легко обещают доходность и в 50, и в 100, и в 200% годовых, поскольку не собираются эти обещания выполнять. Помните, что призывная реклама – это не повод, чтобы вложиться под высокий процент, а повод усомниться в исполнении обещаний.
А уж если у компании нет даже собственного сайта, и продвигает она себя исключительно в социальных сетях – это повод не только не вкладывать в нее средства, но и сообщить о подозрительной деятельности в правоохранительные органы.
Компания приглашает поучаствовать в корпоративных мероприятиях, розыгрыше всевозможных призов, подарков, путевок? Отказывайтесь! Это один из наиболее популярных приемов вовлечения в пирамиды новых вкладчиков. Таким образом, с одной стороны, формируется образ «успешной и прибыльной компании».
Обратите внимание на то, каким образом компания принимает деньги. Многие сомнительные компании принимают наличные деньги либо используют различные системы интернет — платежей и переводов без применения специальных расчетных счетов компании в банках и достоверной бухгалтерской отчетности своей деятельности.
Основные признаки финансовой пирамиды:
— отсутствие лицензии уполномоченного органа, выданной для осуществления деятельности по привлечению денежных средств на финансовом рынке, и/или точного определения деятельности организации;
— обещание высокой и сверхвысокой доходности, в несколько раз превышающей текущий рыночный уровень;
— выплата средств за привлечение новых участников;
— гарантирование получения доходности при вложении в «инвестиционные» проекты;
— массированная реклама в СМИ, интернете;
— отсутствие информации: об учредителях, учредительных документах, финансовых показателях и результатах деятельности; отсутствие отчетности; непрозрачная структура активов и направлений инвестирования;
— отсутствие собственных основных средств, других дорогостоящих активов и другое.
Подписывайся на наш Телеграм-канал! Будь в курсе новостей!
Жылдың басынан бері құқық қорғау органдарының мәліметтері бойынша Қазақстанда қаржы пирамидаларын ұйымдастырғаны үшін 330-дан астам қылмыстық іс қозғалды. Алаяқтық ұйымдар туралы ақпарат қысқа мерзімде БАҚ-та және мемлекеттік органдардың ресми сайттарында жарияланды. Сотқа 177 іс жіберілді, тергеуде 62 адам жатыр.
Қабылданып жатқан шаралар қаржы пирамидаларын ұйымдастырушыларды өз қызметтерін барынша жасыруға мәжбүр етеді.
Олардың жаңа баспанасы — әлеуметтік желілер. Fingramota.kz азаматтарды қырағы болуға және әлеуметтік желілерде тез және көп табыс туралы таратылатын ақпаратқа сенбеуге шақырады.
Сайттың орнына парақша
Сайтты құру үшін алдымен оны жасау керек, оны беттеу керек, серверге орналастыру керек, хостинг үшін ақы төлеу керек, ең бастысы – тіркеу қажет. Өткен жылдың өзінде ғана Қаржы пирамидаларына қарсы іс-қимыл жөніндегі ведомствоаралық жұмыс тобы күмәнді ұйымдардың 200-ден астам сайтына тосқауыл қойды.
Әлеуметтік желіде парақша құру үшін сізге ең көп дегенде телефон нөмірі немесе электрондық пошта аккаунты қажет. Анонимділік пен орталықсыздандыру алаяқтарға салыстырмалы түрде қауіпсіз болуға және олардың схемаларын жазасыз қалдыруға мүмкіндік береді.
Әлеуметтік желіде бизнесте үлкен тәжірибесі бар табысты адамның бейнесін жасау және бірнеше мың жазылушыны «алдау» жеткілікті — сіз инвестициялау гуруысыз, бизнес-жаттықтырушы, данышпан, миллиардер және филантроп бір адамсыз.
Өкінішке қарай, кейбір пайдаланушылар, әсіресе жастар тез және ауыртпалықсыз байып кете алуға болады дегенге сенеді. Бұған сәттілік тарихы және әдемі өмірдің көрінісі ықпал етеді: яхталар, кабриолеттер, құмды жағажайлар және қымбат аққайнар — мұның бәрі жақын, тек осы «өте сәтті және қарқынды дамып келе жатқан жобаға» инвестиция салыңыз болғаны деп сендіреді.
Алайда тәжірибе көрсеткендей салымшылар көбінесе уәде етілген кірістілік түгілі осындай жобаларға салынған қаражатынан айырылады. Алаяқтар бастапқыда шағын сыйақы төлейтін жағдайлар да туындайды (айтпақшы, ол тек жаңадан келген салымшылардың есебінен қалыптасады) және болашақта неғұрлым көп пайыз ұсынсаңыз, соғұрлым көп қаражат саласыз.
Мұндай «ынталандыру төлемдері» пайдаланушыларды қолда бар барлық қаражатты қосып қана қоймай, кейде мүліктерін сатуға және тіпті кредит алуға мәжбүр етеді.
Ұсыныс өте шектеулі
Егер ұйымның сайты немесе тіпті жеке сауда алаңы болса, онда ол көбінесе Қазақстанда тіркелмеген. Керісінше, көптеген алаяқтық схемалар өздерінің шетелдік шығу тегін артықшылық ретінде көрсетеді.
Біз әлемге әйгілі кипрлік компаниямыз! Инвестициялау көкжиегін кеңейтеміз және қазіргі сәтте ТМД нарығына шығып отырмыз
— дейді, алаяқтардың жарнамалық слогандары.
Әдетте әлеуметтік желілердегі постқа «Біздің ерекше ұсынысымыз айдың соңына дейін/аптаның соңына дейін/24 сағатқа дейін жарамды» деген сөздер қоса беріледі. Керегінің астын сызу керек.
Айтпақшы, бұл танымал әрі өте тиімді психологиялық әдіс. Жіберіп алған пайда тәуекелі әлеуетті инвесторға ықтимал тәуекелдер туралы хабарламадан гөрі әлдеқайда күшті әсер етеді.
Университеттер экономистерінің тобы жүргізген «Лиги плюща» зерттеуінің шеңберінде инвесторларға таңдауға салымдардың екі нұсқасы ұсынылды: кірістілігі 30% және тәуекелі 50%, және кірістілігі 20% және тәуекелі 10%. Зерттеуге қатысушыларды екі топқа бөлді. Біріншілеріне өз бетінше және тыныш жағдайда таңдау жасауға мүмкіндік берді. Екінші топпен олар мынадай психологиялық қысым жүргізді: олар сөз арасында тәуекелді инвестициялардың сәттілігі туралы айтып, таңдауға уақыттық шектеу қойды.
Нәтижесінде, бірінші топ өкілдерінің 90%-ы аз тәуекелдің пайдасына саналы таңдау жасады. Екінші топта инвесторлардың 82% тәуекелге баруға дайын болды.
Алаяқтар сізге әдемі бейнені де, сәттілік тарихын да ұсыну және сізге қысым жасау арқылы жіберіп алған пайда тәукелін қыстырып қоймайды.
Тағы бір жағымсыз фактор – «жеңіске жету» ниеті. Яғни, сіз көптеген адам байыған мысалы, алдыңғы өте тиімді ұсынысты жіберіп алсаңыз да, алаяқ сізге бірден одан да тиімдісін ұсынады. Бар болғаны, алдыңғыдан көптеу ақша салып, сәл күте тұру керек. Сондықтан да көбі соңғы қаражатын беріп қана қоймай, қарызға кіреді.
Егер компанияның өз сайты болмаса, бір нәрсені қайтарып алу екіталай. Шындығында сіз ақшаны әлеуметтік желілердегі парақшаға жібердіңіз.
Бастысы – сыни ойлау!
Өз қаражатыңызды аудармас бұрын компанияның беделін және ол ұсынатын ақпараттың шынайылығын зерттеңіз. Қаржы ұйымдарының барлығы ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің атынан қаржы реттеушісі берген лицензияға ие болуы тиіс.
Қаржы пирамидасымен байланысқаныңыз туралы күдік туындаған жағдайда, шұғыл түрде тұрғылықты мекенжай бойынша құқық қорғау органдарына, ІІД-ға, сондай-ақ Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне және Қаржылық мониторинг агенттігіне жүгінуіңіз қажет. Қаржы реттеушісіне «Fingramota Online» мобильдік қосымшасындағы «Қаржы пирамидалары және қаржылық алаяқтық» бөлімі арқылы немесе +7 727 237 1000 сall-орталығының нөмірі (жұмыс уақыты: жұмыс күндері сағ. 9.00 бастап 17.00 дейін) бойынша жүгінуге болады.
Компания иелері және басшылығы туралы ақпаратты зерттеңіз, сондай-ақ оның қайда тіркелгенін анықтаңыз. Егер басшылық туралы деректер құпия болса, ал компанияның өзі қандай да бір оффшорлық аймақта тіркелген болса, онда бұл ұйымның қызметтеріне жүгінудің, әсіресе оған өз ақшаңызды сеніп тапсырудың қажеті жоқ. Компанияларды оффшорлық аймақтарда тіркеу процедурасы барынша жеңілдетілген, ал олардың шынайы иесінің есімін немесе бұл құрылымның басшылығында кімнің тұрғанын анықтау өте қиын. Сондықтан міндетті түрде ұйымның лицензиясын Агенттіктің төмендегі сайтынан тексеріңіз:
https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/activities/directions?lang=ru.
Инвестициялардың жоғары кепілдендірілген кірістілігін уәде ететін болса, сақ болыңыз. Айтып кеткеніміздей, алаяқтар психологияны өте жақсы біледі және адамның жылдам әрі еңбексіз байып кету секілді армандарын өздеріне қарсы қолданады. Сондықтан, пирамидаларға оларды орындамайтын болғандықтан, 50, 100, және 200% кірістілікті уәде ету оңай. Шақыру жарнамасы – бұл жоғары пайыздарға салым салудың емес, уәдені орындай алуға күмән келтірудің себебі болып табылатынын есте сақтаңыз.
Ал егер компанияның тіпті жеке сайты болмаса және ол тек қана әлеуметтік желілерде ғана әрекет ететін болса, бұл оларға қаражат салмаудың ғана емес, олардың күдікті қызметі туралы құқық қорғау органдарына хабарлаудың себебі болып табылады.
Компания корпоративтік іс-шараларға, түрлі жүлделердің, сыйлықтардың, жолдамалардың ұтыс ойындарына қатысуға шақыра ма? Бас тартыңыз! Бұл пирамидаларға жаңа салымшыларды тартудың ең танымал әдістерінің бірі. Осылайша, бір жағынан, «табысты және пайдалы компанияның» бейнесі қалыптасады.
Компания ақшаны қалай қабылдайтынына назар аударыңыз. Көптеген күмәнді компаниялар қолма-қол ақшаны қабылдайды немесе компанияның банктердегі арнайы есеп айырысу шоттарын және өз қызметінің сенімді бухгалтерлік есептілігін қолданбай, интернет-төлемдер мен аударымдардың әртүрлі жүйелерін пайдаланады.
Қаржы пирамидасының негізгі белгілері:
уәкілетті органның қаржы нарығында ақша қаражатын тарту жөніндегі қызметті жүзеге асыру және/немесе ұйымның қызметін дәл айқындау үшін берілген лицензиясының болмауы;
қазіргі нарықтық деңгейден бірнеше есе жоғары және аса жоғары кірістілік туралы уәде;
жаңа қатысушыларды тарту үшін қаражат төлеу;
«инвестициялық» жобаларға салған кезде кірістілік алуға кепілдік беру;
БАҚ-та, интернетте жаппай жарнамалау;
құрылтайшылар, құрылтай құжаттары, қаржылық көрсеткіштер және қызмет нәтижелері туралы ақпараттың болмауы; есептіліктің болмауы; активтер мен инвестициялау бағыттарының айқын емес құрылымы;
меншікті негізгі құрал-жабдықтардың, басқа да қымбат активтердің болмауы және басқалар.