Уважаемые участники мероприятия!
Уважаемые предприниматели!
Сегодня – знаменательный день для всего бизнес-сообщества нашей страны.
Искренне поздравляю победителей конкурсов «Алтын сапа», «Парыз» и «Лучший товар Казахстана», которых мы вновь чествуем согласно сложившейся традиции.
Успех каждого предпринимателя, присутствующего в этом зале, – это яркое свидетельство наших общих достижений.
Вы производите качественную продукцию, внося огромный вклад в развитие отечественной экономики и повышение благосостояния граждан.
Вы глубоко осознаете социальную ответственность и активно участвуете в благотворительных проектах.
Считаю, что это благородное качество, присущее верным своему призванию предпринимателям и истинным патриотам.
Государство всегда готово оказывать вам поддержку.
С этого года 29 октября официально объявлен профессиональным праздником – Днем предпринимателей Казахстана.
Мною учреждена специальная награда – орден «Мейірім», которого будут удостаиваться предприниматели, проявившие себя на ниве благотворительности и социальной ответственности. Полагаю, некоторые присутствующие здесь предприниматели уже в следующем году будут награждены этим высоким по статусу орденом.
Это станет знаком особого уважения ко всем представителям бизнеса в нашей стране.
Конкурентоспособный бизнес – это опора любого государства.
Ожидается, что в этом году рост экономики Казахстана превысит 6%. Это является самым высоким показателем за последнее десятилетие. Более того, прогнозируется, что ВВП впервые превысит 300 млрд долларов.
Как известно, сейчас мы уделяем приоритетное внимание развитию инфраструктуры и диверсификации экономики.
Поэтому Правительству необходимо вести активную работу по увеличению экспорта готовой продукции.
На сегодняшний день мы уже достигли определенных успехов в данной сфере.
За последние пять лет валовая добавленная стоимость в обрабатывающей промышленности увеличилась более чем на 25%, что существенно опережает темпы роста в горнодобывающей отрасли.
За последние годы инвестиции в основной капитал выросли на 70%.
Производительность труда в реальном секторе увеличилась на 40%.
Объем несырьевого экспорта продемонстрировал рост почти в два раза.
В результате число экспортеров возросло в 3 раза, что позволило расширить географию поставок нашей продукции до 140 государств.
Это наглядное подтверждение того, что отечественные товары находят свои ниши на зарубежных рынках.
Активное участие в этой работе принимает малый и средний бизнес, который динамично растет и развивается, а его доля в экономике достигла 40%.
За последние пять лет количество субъектов МСБ увеличилось в полтора раза, а объем выпуска их продукции – в 2,5 раза.
Сегодня в сфере бизнеса работает 4,5 млн человек, или почти половина всего занятого населения страны.
Как Глава государства я уделяю особое внимание развитию малого и среднего бизнеса, все ключевые вопросы находятся под моим личным контролем.
Правительство проводит масштабную работу по активизации предпринимательства и устранению барьеров для его развития. Тем не менее, следует открыто признать, что еще имеют место серьезные вызовы и нерешенные проблемы.
Прежде всего, необходимо создавать благоприятные условия для малого бизнеса, производящего продукцию с высокой добавленной стоимостью.
Государственная поддержка должна стимулировать расширение деятельности предпринимателей и способствовать их выходу на новый уровень.
Это станет главным индикатором успешности политики развития предпринимательства.
В данном контексте считаю необходимым обратить внимание на ряд важных вопросов.
ПЕРВОЕ. В рамках проводимой экономической политики Правительства крайне актуальными задачами являются стабилизация и снижение инфляции, обеспечение устойчивого роста экономики и реальных доходов граждан.
Для их решения недавно была принята Программа совместных действий Правительства, Национального банка и Агентства по регулированию и развитию финансового рынка, рассчитанная на 2026-2028 годы.
Об этом я говорил на диалог-платформе сельских акимов.
Подчеркну еще раз: для эффективной реализации данной программы необходима слаженная работа всех профильных органов, а также акиматов.
Для предпринимателей определяющее значение имеют предсказуемость и справедливость налоговой, тарифной и регуляторной политик.
Перезагрузить модель сотрудничества государства и бизнеса призван новый Налоговый кодекс.
Важно понимать, что устойчивое развитие предпринимательства основывается на выполнении взаимных обязательств, когда государство создает благоприятный деловой климат, а бизнес честно платит налоги.
Так происходит во всех развитых, цивилизованных странах.
В то же время ко мне поступают обращения бизнеса по вопросам реализации некоторых норм нового Налогового кодекса. Суть данных обращений известна, они публикуются и средствами массовой информации.
Правительство тщательно проанализирует их и, полагаю, найдет разумный баланс. Собственно говоря, другого варианта нет. Это задача общегосударственного масштаба.
Особое внимание надо уделить совершенствованию налогового администрирования.
Решение этой задачи с помощью цифровых инструментов позволит снять множество вопросов, которые волнуют предпринимателей.
Необходимо также учесть, что в следующем году будут внедрены Реестр казахстанских товаропроизводителей и Национальный каталог товаров.
Нововведения должны содействовать устранению проблем, связанных в том числе с получением некоторыми предприятиями необоснованных преимуществ в конкурсах на государственные закупки.
Правительству совместно с Палатой «Атамекен» до конца текущего года нужно обеспечить внедрение новых норм без ущерба бизнес-сообществу.
ВТОРОЕ. Диалог между государством и бизнесом должен претерпеть изменения.
В этом вопросе следует эффективно применять тотальную цифровизацию и технологии искусственного интеллекта.
Надо понимать, что благодаря стремительному развитию технологий искусственного интеллекта мировая экономика сейчас стоит на пороге фундаментальных сдвигов.
По оценкам экспертов, к 2030 году искусственный интеллект может добавить к мировому ВВП от 17 до 26 трлн долларов с созданием 78 млн рабочих мест.
А для Казахстана эффект от цифровизации и внедрения инструментов искусственного интеллекта может составить от 14 до 20 млрд долларов к ВВП.
Такой подсчет имеется. Насколько он верен –жизнь покажет.
Мы должны всецело воспользоваться открывающимися возможностями.
Эта одна из основных идей, озвученных мною в Послании.
Приоритетной задачей в данном направлении является формирование удобной цифровой экосистемы поддержки бизнеса.
Благодаря запущенной платформе eGovBusiness повысилась доступность государственных услуг, облегчилась работа предпринимателей, сократился документооборот.
Общее количество оказанных через приложение услуг только в этом году превысило 4,6 млн.
Теперь необходимо завершить работу по интеграции данной платформы с Цифровой картой бизнеса.
Одновременно нужно подключить к данной платформе услуги, предоставляемые местными исполнительными органами.
Эти меры позволят предпринимателям получать различные виды услуг через единую платформу.
Она также будет предоставлять комплексные консультации по ведению бизнеса с помощью искусственного интеллекта.
Такие шаги позволят сократить административные барьеры, повысить прозрачность и эффективность мер господдержки.
ТРЕТЬЕ. Для обеспечения качественного развития экономики требуется продолжить реформы, прежде всего, с целью повышения эффективности и потенциала экономики.
Уже введен мораторий на создание субъектов квазигосударственного сектора, сформирован перечень из 473 объектов, подлежащих передаче в конкурентную среду.
Согласно подсчетам экспертов, это может позволить предпринимателям получить порядка 3,5 трлн тенге в качестве доходов.
Перед нами по-прежнему стоит задача снижения административной нагрузки на бизнес. Ранее мною поручалось провести масштабную ревизию и модернизацию законодательства.
Для этого на базе Агентства по стратегическому планированию и реформам создается Центр регуляторного интеллекта, будет внедрен Реестр обязательных требований.
Поэтому необходимо усилить координацию Правительства и бизнес-сообщества, особенно их цифровое взаимодействие.
Предприниматели должны в полной мере ощутить, что бюрократии становится меньше, она неизбежно, бесповоротно должна уйти в прошлое. Именно эту задачу я ставлю перед Правительством и надзорными органами.
Свободное рыночное ценообразование, масштабное разгосударствление и гибкая регуляторная политика – залог успешной трансформации нашей экономики.
ЧЕТВЕРТОЕ. Крайне важная задача –защита прав и интересов бизнеса.
В последние годы в стране проводится большая работа по модернизации правовой и судебной системы.
Создан институт административной юстиции.
Эти инициативы уже начинают приносить положительные результаты.
Более половины дел, рассматриваемых в судах, решаются в пользу граждан и бизнеса.
Активно ведется работа по ограждению бизнеса от необоснованных проверок и незаконного уголовного преследования.
Проведена декриминализация экономических преступлений.
Все это способствует утверждению принципа «Закон и Порядок».
До конца этого года Комитет по возврату незаконных активов Генеральной прокуратуры будет преобразован в Комитет по защите прав инвесторов.
Для крупных инвесторов внедрена система «зеленого коридора», которая позволила ускорить получение разрешительных документов.
В Послании я подчеркнул, что нам важно запустить новый инвестиционный цикл.
Сегодня во всем мире обостряется конкурентная борьба за рынки и капитал.
По данным ЮНКТАД, мировые потоки прямых иностранных инвестиций переживают значительное замедление.
В 2024 году объем инвестиций в реальный сектор экономики в мире сократился на 11% – до 1,5 трлн долларов. Другими словами, второй год подряд объем глобальных инвестиций снижается.
Основные причины – нарастающая геополитическая напряженность и фрагментация глобальных цепочек поставок.
Поэтому нам нужно улучшать условия ведения бизнеса в стране. Это задача особой значимости, которую предстоит решить Правительству.
ПЯТОЕ. Важно повышать эффективность мер государственной поддержки бизнеса.
Приоритет должен отдаваться предприятиям, способным конкурировать на экспортных рынках, использующим отечественное сырье и осуществляющим трансфер передовых технологий и инноваций.
В текущем году объем поддержки малого и среднего бизнеса по линии холдинга «Байтерек» составил порядка двух триллионов тенге.
При этом акцент сместился от прямого субсидирования к инструментам гарантирования.
Для этого по моему поручению на базе Фонда «Даму» создано два гарантийных фонда – для МСБ и крупных инвестиционных проектов.
В рамках этой работы уже прокредитовано 2 229 проектов на сумму свыше 400 млрд тенге, в том числе с обеспечением госгарантии в размере более 220 млрд тенге.
Для дальнейшего стимулирования деловой активности без промедления следует принять единую программу поддержки малого бизнеса.
Документ должен предусматривать региональную специализацию и адресную поддержку предпринимателей.
Как показывает практика, акцент на локальном продукте, знаниях и современных технологиях дает ощутимый результат.
В качестве примера можно привести проект «Одно село – один продукт», реализованный при содействии Японского агентства международного сотрудничества (JICA) и Национальной палаты «Атамекен».
К нам поступает немало обращений с мест с разумными просьбами и предложениями. Например, о создании предприятий по переработке шкур овец и крупного рогатого скота. По какой-то неизвестной причине этим на протяжении многих лет никто не занимается ни в Правительстве, ни со стороны бизнеса.
Правительству следует всесторонне поддерживать эффективное взаимодействие государства и бизнеса на принципах солидарной ответственности.
Это придаст дополнительный импульс развитию сел и малых городов.
Уважаемые друзья!
Мы все являемся свидетелями процессов, происходящих на международной арене.
В условиях геоэкономической нестабильности и непредсказуемости особенно ярко проявляются такие качества представителей бизнеса, как созидательность и патриотизм.
В такое время усердный труд наших предпринимателей и их огромная вера в будущее страны, безусловно, имеют огромное значение.
В конечном счете, производство качественной продукции, предоставление качественных услуг служат показателем конкурентоспособности и, самое главное, вносят реальный вклад в процветание Казахстана.
Как Президент страны я с искренним уважением отношусь к предпринимательскому классу, нашей национальной буржуазии, в том числе, если не сказать, в первую очередь, к сидящим в этом зале представителям бизнес-сообщества.
Верю в ваши способности, деловые и моральные качества. Вы – настоящие патриоты Казахстана, поскольку неустанно трудитесь во благо нашего государства, его экономического потенциала.
Вы – люди, заряженные на достижение положительных результатов и успехов, следовательно, сами являетесь примером позитивного настроя. Уверен, удача будет на вашей стороне.
Еще с древних времен известно, что успехи обходят стороной бездеятельных, безынициативных, завистливых, злорадных людей, источающих пессимизм по каждому поводу. Это должны знать и помнить особенно молодые люди, которые часами зависают в Сети.
Как гласит восточная мудрость, «даже в самой неблагоприятной ситуации кроются большие возможности». Нельзя падать духом, впадать в депрессию, а надо искать новые возможности, чтобы добиваться новых успехов.
В нашей стране – широкое поле возможностей для построения успешного бизнеса. Это признают все зарубежные наблюдатели и специалисты.
Большие перспективы открываются в развитии таких новых секторов экономики, как креативная индустрия.
Согласно расчетам международных финансовых институтов, этот сегмент приносит более двух триллионов долларов ежегодно и обеспечивает свыше 50 млн рабочих мест по всему миру.
В некоторых развитых странах, к примеру, в США, Великобритании, Республике Корея, креативные индустрии формируют от 2 до 7 процентов ВВП.
По оценкам экспертов, каждый доллар, вложенный в креативные индустрии, потенциально создает 2,5 доллара добавленной стоимости.
В Казахстане креативная индустрия обладает значительным потенциалом для роста. У нас в принципе молодежь креативная по своему характеру и менталитету.
Но доля этого сектора пока составляет лишь 1% от ВВП страны.
В последние годы мы взяли курс на полноценное раскрытие всех наших неоспоримых конкурентных преимуществ, создание новых точек экономического роста, привлечение инвестиций и стимулирование предпринимательской инициативы.
Перед Правительством по-прежнему стоит задача обеспечения качественного экономического роста.
В Послании мною было откровенно сказано, что двузначная цифра инфляции недопустима, инфляция сводит на нет все наши решения и действия, направленные на повышение благосостояния граждан. Без строгой, а скорее всего, жесточайшей бюджетной дисциплины здесь не обойтись. Финансовые средства должны направляться только на приоритетные проекты и программы, которые способствуют увеличению ВВП, росту Казахстана на мировой арене.
Полностью нерешенная проблема – это самообеспечение продукцией сельского хозяйства и товарами практического ежедневного рациона граждан. Слишком много импортируем, это видно невооруженным взглядом. По ряду товарной номенклатуры сильно полагаемся на завозную продукцию.
Для Казахстана это недопустимо, тем более в сельское хозяйство в этом году вложен рекордный 1 трлн тенге государственной поддержки, в то время как вся его продукция оценивается в 8,5 трлн тенге (по итогам 2024 года).
Казахская пословица гласит: «Жақсылық жүрген жерде тапшылық болмайды» («Где есть добро, там всегда будет изобилие»).
Сегодняшние участники конкурса «Парыз» направили на благотворительные цели более 37 млрд тенге.
Это показывает готовность отечественного бизнеса неустанно и честно трудиться во благо общества.
Беззаветная преданность Родине наших соотечественников, которые присутствуют в этом зале, безусловно, может служить достойным примером для молодых предпринимателей.
Выражаю вам искреннюю благодарность!
Желаю успехов в вашей деятельности!
_____________________________________________
Құрметті кәсіпкерлер!
Бүгін еліміздің бизнес қауымдастығы үшін өте маңызды күн деуге болады. Біз биыл да қалыптасқан дәстүрге сай «Алтын сапа», «Парыз», «Қазақстанның үздік тауары» байқауларының жеңімпаздарын марапаттап жатырмыз. Баршаңызды шын жүректен құттықтаймын!
Осы жердегі әр кәсіпкердің жетістігі – ел мерейінің айқын көрінісі. Сіздер сапалы өнім өндіріп, экономиканы дамытуға және халықтың әл-ауқатын арттыруға зор үлес қосып келесіздер. Әлеуметтік жауапкершілікті терең сезініп, қайырымдылық істерге белсене атсалысып жүрсіздер. Бұл – өз кәсібіне адал, іскер және нағыз отаншыл азаматтарға тән асыл қасиет деп санаймын. Мемлекет Сіздерге әрдайым қолдау көрсетуге дайын.
Биылдан бастап 29 қазан «Қазақстан кәсіпкерлері күні» болып ресми түрде бекітілді. Сонымен қатар мен жоғары әлеуметтік жауапкершілік танытып, қайырымдылық істерге мол үлес қосқаны үшін еліміздің үздік кәсіпкерлеріне берілетін арнайы марапат – «Мейірім» орденін тағайындау туралы шешім қабылдадым. Келесі жылдан бастап залда отырған бірқатар кәсіпкер осы мәртебелі орденмен марапатталады. Бұл еліміздегі барша бизнес өкілдеріне деген айрықша құрметтің белгісі болмақ.
Бәсекеге қабілетті бизнес – кез келген мемлекеттің тірегі. Биыл Қазақстан экономикасының өсімі 6 пайыздан асады деп болжануда. Бұл – соңғы он жылдағы ең жоғары көрсеткіш. Еліміздің ішкі жалпы өнімі алғаш рет 300 миллиард доллардан аспақ. Өздеріңіз білесіздер, қазір біз инфрақұрылымды дамытуға, экономиканы әртараптандыруға баса мән беріп жатырмыз. Сондықтан Үкімет дайын өнім экспортын арттыру ісімен белсенді түрде айналысуы қажет. Қазіргі таңда бұл салада біраз жетістіктеріміз бар. Өңдеу өнеркәсібіндегі қосымша құн көлемі бес жылда 25 пайыздан астам өсті. Бұл – тау-кен саласынан едәуір жоғары көрсеткіш. Соңғы жылдары негізгі капиталға тартылған инвестиция 70 пайызға көбейді. Нақты сектордағы еңбек өнімділігі 40 пайызға артты. Шикізаттық емес экспорт көлемі 2 есеге жуық ұлғайды. Тауарын шетелге өткізетін кәсіпорындар саны 3 есе көбейді. Соның арқасында бүгінде өнімдеріміз 140 мемлекетке шығарылады. Қазақстан тауарлары әлемдік нарықтан өз орнын алып жатыр деп күмәнсіз айтуға болады. Осы орайда, шағын және орта бизнестің рөлі айрықша екені сөзсіз.
Жалпы, еліміздегі кәсіпкерліктің даму қарқыны – белсенді, бүгінде олардың экономикадағы үлесі 40 пайызға жетті. Бес жылда шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 1,5 есе артты, ал шығарылатын өнім көлемі 2,5 есе көбейді. Елімізде жұмыс істейтін азаматтардың жартысына жуығы, яғни 4,5 миллион адам бизнес саласында еңбек етеді.
Мен Мемлекет басшысы ретінде шағын және орта бизнесті дамытуға айрықша мән беріп отырмын, негізгі мәселенің бәрі де менің жеке бақылауымда. Үкімет кәсіпкерлікті жандандыру үшін ауқымды жұмыс істеп жатыр, кедергілерді жою үшін нақты шаралар қолдануда. Дегенмен, әлі де шешімін таппаған өзекті мәселелер мен түйткілдер аз емес, оны біз ашық түрде мойындаймыз.
Ең алдымен, қосылған құны жоғары сапалы өнім өндіретін шағын бизнеске барынша жағдай жасалуы қажет. Мемлекет тарапынан тиісті қолдау көрсете отырып, кәсіпкерлеріміздің өз істерін кеңейтіп, жаңа деңгейге шығуына серпін берген жөн. Мұны кәсіпкерлікті дамыту саясатының маңызды шарты деп айтсақ, артық болмайды.
Осы тұста мынадай бірқатар маңызды мәселеге баса назар аударған жөн.
БІРІНШІ. Үкімет жүргізіп отырған экономикалық саясат аясында инфляцияны тұрақтандыру және төмендету, экономиканың орнықты өсімін қамтамасыз ету, сондай-ақ азаматтардың нақты табыс табуына жағдай жасау өте өзекті міндет саналады. Осы бағытта таяуда Үкімет, Ұлттық банк пен Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі 2026-2028 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл бағдарламасын қабылдады. Мен бұл жайында ауыл әкімдерінің диалог-платформасында айтқан едім. Аталған бағдарламаны тиімді жүзеге асыру үшін барлық салалық органдар мен әкімдіктер жұмыла жұмыс істеуі қажет екенін тағы да атап өткім келеді.
Кәсіпкерлер үшін салық, тариф және реттеу саясатының айқын әрі әділетті болғаны ерекше маңызды. Жаңа Салық кодексі мемлекет пен бизнес арасындағы ынтымақтастық моделін жаңғыртады. Кәсіпкерліктің орнықты дамуы өзара міндеттерді орындауға негізделетінін түсінгеніміз жөн. Осы орайда мемлекет қолайлы іскерлік орта қалыптастырады. Ал бизнес салықтан жалтармайды. Бұл дамыған, өркениетті елдердің барлығына тән. Соған қарамастан маған бизнес тарапынан жаңа Салық кодексінің кейбір нормаларын іске асыру мәселесіне қатысты өтініштер түсіп жатыр. Өтініштердің мазмұны баршаға мәлім, олар бұқаралық ақпарат құралдарында жариялануда. Үкімет оларды мұқият саралап, ақылға қонымды шешім табады деп ойлаймын. Анығын айтқанда, басқа жол жоқ. Бұл – мемлекеттік ауқымдағы міндет.
Салықтық әкімшілендіруді жетілдіруге баса мән беру қажет. Аталған мәселені цифрлық құралдар арқылы шешу кәсіпкерлерді алаңдатып отырған көптеген түйткілдің түйінін тарқатуға мүмкіндік береді. Келесі жылы Қазақстандық тауар өндірушілер реестрі мен Тауарлардың ұлттық каталогы енгізілетінін де ескеруге тиіспіз. Жаңадан іске қосылатын бұл тетіктер кейбір кәсіпорындардың мемлекеттік сатып алу байқауларында негізсіз артықшылыққа ие болу мәселесін реттеуге ықпал етуі керек. Үкімет «Атамекен» палатасымен бірге осы жылдың соңына дейін бизнес-қоғамдастыққа зияны тимейтін жаңа нормалар енгізуді қамтамасыз еткені жөн.
ЕКІНШІ. Мемлекет пен бизнестің қарым-қатынасын өзгерту керек. Бұл істе жаппай цифрландыру және жасанды интеллект технологиясын тиімді қолданған жөн. Жасанды интеллект технологияларының қарқынды дамуы әлемдік экономиканың түбегейлі өзгеруіне әкеп соғады. Сарапшылардың бағалауынша, жасанды интеллект 2030 жылға қарай әлемдік ішкі жалпы өнімге 17 триллион доллардан 26 триллион долларға дейін пайда әкеліп, 78 миллион жұмыс орнын аша алады. Ал Қазақстан жағдайында цифрландыру мен жасанды интеллектіні енгізу ішкі жалпы өнімге 14 миллиард доллардан 20 миллиард долларға дейін кіріс әкелуі мүмкін. Мұндай болжам бар. Оның қаншалықты дұрыс екенін уақыт көрсетеді. Біз тың мүмкіндіктерді барынша пайдалануымыз керек.
Мен биылғы Жолдауымда осы мәселеге айрықша тоқталдым. Ең алдымен, кәсіпкерлерді қолдау үшін ыңғайлы цифрлық экожүйе қалыптастыру қажет. Қазір ЕgovBusiness платформасы жұмыс істеп тұр. Соның арқасында мемлекет тарапынан көрсетілетін қызметтер қолжетімді бола түсті. Кәсіпкерлердің жұмысы жеңілдеп, қағазбастылық азайды. Биылдың өзінде осы қосымша арқылы 4,6 миллионнан астам қызмет көрсетілді. Енді платформаны Бизнестің цифрлық картасымен өзара байланыстыру жұмысын аяқтау қажет. Сонымен бірге осы платформаға жергілікті атқарушы органдар көрсететін қызмет түрлерін қосу керек. Бұл шаралар кәсіпкерлердің біртұтас платформа арқылы әртүрлі қызмет алуына мүмкіндік береді. Сондай-ақ платформада жасанды интеллект көмегімен бизнес жүргізуге қатысты толыққанды кеңес алуға болады. Мұндай қадам әкімшілік кедергілерді азайтып, мемлекеттік қолдау шараларының ашық әрі тиімді болуына ықпал етеді.
ҮШІНШІ. Экономиканы сапалы дамыту үшін реформаларды жалғастыру керек. Ең алдымен, экономиканың тиімділігі мен әлеуетін арттыру – басты мақсат. Квазимемлекеттік сектор субъектілерін құруға мораторий жарияланды. Бәсекелестік ортаға берілетін 473 нысанның тізімі жасалды. Сарапшылардың есебі бойынша, бұл кәсіпкерлерге шамамен 3,5 триллион теңге пайда табуға мүмкіндік береді. Алдымызда бизнес бетпе-бет келетін әкімшілік кедергілерді азайту міндеті тұр. Бұған дейін заңнаманы түгел тексеріп, оны жетілдіру жөнінде тапсырма берген болатынмын. Ол үшін Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің жанынан Интеллект арқылы реттеу орталығы құрылады, Міндетті талаптар тізімі енгізіледі. Сондықтан Үкімет пен бизнес-қоғамдықтың үйлесімді әрекет етуін, әсіресе, цифрлық ықпалдастықты күшейту керек. Кәсіпкерлер бюрократияның азайғанын сезінуге тиіс, яғни бұл өткеннің еншісінде қалуы керек. Үкімет пен қадағалаушы органдарға осындай міндет жүктеймін. Бағаның еркін нарық талаптарына сай қалыптасуы, мемлекет иелігінен жаппай шығару және икемді реттеу саясаты – экономиканың табысты трансформациясының кепілі.
ТӨРТІНШІ. Бизнестің мүддесі мен құқығын қорғау мәселесі – біздің алдымызда тұрған аса маңызды міндет. Соңғы жылдары құқық және сот жүйесін жаңғырту үшін ауқымды жұмыс жүргізіліп жатыр. Әкімшілік әділет институты пайда болды. Бұл бастамалар қазірдің өзінде жақсы нәтиже бере бастады. Сотта қаралған істердің жартысынан көбі азаматтар мен бизнестің пайдасына шешілуде.
Бизнесті негізсіз тексерулер мен заңсыз қылмыстық қудалаудың алдын алу бойынша белсенді жұмыс атқарылып жатыр. Экономикалық қылмыстарды декриминализациялау жүргізілді.
Мұның бәрі «Заң мен тәртіп» қағидатының орныға түсуіне ықпал етеді. Бас Прокуратураның Заңсыз активтерді қайтару жөніндегі комитеті жыл соңына дейін Инвесторлардың құқығын қорғау жөніндегі комитет болып өзгереді. Ірі инвесторларға арналған «Жасыл дәліз» жүйесі іске қосылды. Енді оларға рұқсатнама құжаттары тез берілетін болды.
Мен Жолдауда жаңа инвестициялық кезеңді бастау қажеттігін айттым. Қазір әлемде нарық және капитал үшін талас-тартыс күшейіп барады. БҰҰ Сауда және даму жөніндегі конференциясының (ЮНКТАД) мәліметіне сәйкес, дүние жүзі бойынша тікелей шетелдік инвестицияның нөпірі айтарлықтай бәсеңдеген. 2024 жылы әлемде нақты секторға бағытталған инвестиция көлемі 11 пайызға, яғни 1,5 триллион долларға дейін қысқарған. Басқаша айтқанда, жаһандық инвестиция биыл екінші жыл қатарынан құлдырап барады. Мұның негізгі себебі – үдей түскен геосаяси шиеленіс пен халықаралық жеткізу тізбегінің үзілуі. Сондықтан біз еліміздегі іскерлік ортаны жақсартуымыз керек. Бұл – Үкіметтің алдында тұрған маңызы айрықша мақсат.
БЕСІНШІ. Бизнесті мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігін арттыру маңызды. Экспорт нарығында бәсекеге түсе алатын, отандық шикізатты пайдаланатын, сондай-ақ озық технологиялар мен инновациялар трансферімен айналысатын кәсіпорындарға басымдық берілуге тиіс. Биыл «Бәйтерек» холдингі арқылы шағын және орта бизнесті қолдау көлемі шамамен екі триллион теңгеге жетті. Тікелей субсидиялаудан гөрі кепілдік беру құралдарына көштік. Осы мақсатта менің тапсырмаммен «Даму» қоры жанынан шағын және орта бизнеске, сондай-ақ ірі инвестициялық жобаларға арналған екі кепілдік қоры құрылды. Аталған бағыт аясында 2229 жобаға жалпы сомасы 400 миллиард теңгеден астам кредит берілді. Оның ішінде 220 миллиард теңгеден астамы мемлекеттік кепілдікпен қамтамасыз етілді. Іскерлік белсенділікті одан әрі ынталандыру үшін шағын бизнесті қолдаудың бірыңғай бағдарламасын жедел қабылдаған жөн. Құжатта өңірлердің ерекшелігі мен кәсіпкерлерді нақты қолдау тетіктері қарастырылуға тиіс.
Жергілікті өнімге, білім мен заманауи технологияға басымдық беру айтарлықтай нәтиже әкелетінін тәжірибе көрсетті. Мысал ретінде Жапонияның халықаралық ынтымақтастық агенттігі (JICA) және «Атамекен» ұлттық палатасының қолдауымен жүзеге асқан «Бір ауыл – бір өнім» жобасын келтіруге болады. Ауыл-аймақтардан осындай ақылға қонымды өтініштер мен ұсыныстар жиі түседі. Мәселен, қой мен ірі қара терісін өңдейтін кәсіпорын ашу туралы бастаманы айтуға болады. Неге екенін қайдам, қанша жыл өтсе де осы шаруаны Үкімет те, бизнес те қолға алмаған. Әйтсе де шағын және орта бизнес бұл кәсіппен айналысуға ниетті. Үкімет ортақ жауапкершілік қағидатына сай мемлекет пен бизнестің тиімді қарым-қатынас жасауына жан-жақты ықпал етуі керек. Бұл ауылдар мен шағын қалалардың дамуына тың серпін береді.
Құрметті достар!
Қазір әлемде болып жатқан үдерістерді бәріңіз де көріп-біліп отырсыздар. Геоэкономикалық ахуал өте құбылмалы әрі бұлыңғыр. Осындай кезеңде бизнес өкілдерінің жасампаздық, отаншылдық қасиеттері айқын көрінеді. Мұндай уақытта кәсіпкерлеріміздің табанды еңбегі және ел болашағына деген зор сенімі аса маңызды екені анық. Түптеп келгенде, сапалы өнім шығарып, сапалы қызмет көрсету – бәсекеге қабілетті болу және ең бастысы, еліміздің өркендеуіне нақты іспен үлес қосу деген сөз.
Ел Президенті ретінде кәсіпкерлерге, ұлттық буржуазиямызға, соның ішінде, ең алдымен, осы залда отырған бизнес қоғамдастықтың өкілдеріне шынайы құрметпен қараймын. Сіздердің қабілеттеріңізге, іскерлік және адамгершілік қасиеттеріңізге сенемін. Сіздер мемлекетіміздің игілігі, экономикалық әлеуеті үшін табанды еңбек етіп келе жатқан Қазақстанның нағыз патриотысыздар. Сіздер жетістікке жетуден шабыт алатын, өзгелерге үлгі болатын азаматсыздар. Әр қадамдарыңыз сәтті болатынына сенімдімін.
Қандай да бір істе болсын, пессимизмге бой алдыратын, әрекетсіз, құлықсыз, іші тар адамдардың жетістікке жетпейтіні ертеден белгілі. Мұны, әсіресе, әлеуметтік желіде уақытын өткізіп жатқан жастар білуі әрі есте сақтауы керек. Шығыс даналығы ең қиын жағдайдың өзінде үлкен мүмкіндіктер жасырынып жататынын айтады. Сондықтан еңсені түсіріп, күйзеліске берілудің қажеті жоқ. Керісінше жетістікке жететін жол іздеу керек.
Елімізде табысты бизнеспен айналысуға қолайлы жағдай жасалған. Мұны барлық шетелдік бақылаушы мен маман мойындап отыр. Креативті индустрия секілді жаңа секторларды дамыту арқылы экономиканың көкжиегі кеңейеді. Халықаралық қаржы институттарының есебіне сәйкес, аталған сегмент әлем бойынша жыл сайын 2 триллион доллардан аса табыс әкеле алады, сондай-ақ 50 миллионнан астам жұмыс орнын ашуға қауқарлы. Бірқатар дамыған елде, мәселен, АҚШ-та, Ұлыбританияда, Корея Республикасында креативті индустрия ішкі жалпы өнімнің 2-ден 7 пайызға дейінгі көлемін қалыптастырады. Сарапшылардың бағалауынша, креативті индустрияға салынған әр доллар қосылған құнның 2,5 долларын құрайды. Қазақстанда креативті индустрияны өркендетуге айтарлықтай әлеует бар. Біздің жастарымыз өте шығармашыл, олардың мінезі де, менталитеті де соған сай келеді.
Алайда еліміздің ішкі жалпы өніміндегі бұл сектордың үлесі 1 пайыз ғана. Соңғы жылдары бәсекелестіктегі артықшылықтарымызды толық ашуға, экономикалық өсімнің тың мүмкіндіктерін табуға, инвестиция тартуға және кәсіпкерлік бастамаларды ынталандыруға бағыт алдық. Үкіметтің алдында сапалы экономикалық өсімді қамтамасыз ету міндеті тұр. Жолдауда инфляцияның шарықтауына жол беруге болмайтынын айттым. Өйткені инфляция азаматтардың әл-ауқатын арттыруға бағытталған барлық шешім мен әрекетті жоққа шығарады. Бұл орайда өте қатаң бюджет тәртібін орнатпаса болмайды. Қаржы тек ішкі жалпы өнімнің өсуіне, Қазақстанның әлемдік аренада лайықты орнын алуына ықпал ететін басым жобалар мен бағдарламаларға ғана жұмсалуға тиіс.
Ауыл шаруашылығы өнімдерімен, халық күнделікті тұтынатын тауарлармен қамтамасыз ету мәселесі толық шешілмей келеді. Импорт өте көп. Ол көзге анық көрініп тұр. Бірқатар тауар номенклатурасы бойынша сырттан келетін өнімге тым тәуелдіміз. Қазақстанда бұған жол беруге болмайды. Оның үстіне биыл мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығына 1 триллион теңге қолдау жасалды. Бұл – рекордтық көрсеткіш. Ал еліміз шығаратын өнім көлемі 2024 жылдың қорытындысы бойынша 8,5 триллион теңгеге бағаланды.
Қазақта «Жақсылық жүрген жерде тапшылық болмайды» деген сөз бар. Биылғы «Парыз» байқауына қатысушылар түрлі қайырымдылық шараларға 37 миллиард теңгеден астам қаржы салған. Бұл отандық бизнестің қоғам игілігі үшін аянбай адал қызмет етуге дайын екендігін көрсетеді. Осында отырған әр азаматтың туған елге деген ықылас-пейілі жас кәсіпкерлерге үлгі-өнеге болары сөзсіз. Сіздерге тағы да шынайы ризашылығымды білдіремін! Кәсіптеріңіз алға баса берсін!
Баршаңызға амандық, табыс тілеймін!