Редакция сайта Primeminister.kz продолжает серию обзоров об итогах года, ключевых инструментах и мерах, направленных на повышение качества жизни казахстанцев и достижение долгосрочных социально-экономических целей страны, обозначенных в Послании Главы государства. Сельское хозяйство является одной из важных отраслей экономики. В сельской местности сегодня проживают более 37% населения, а уровень развития сельхозпроизводства напрямую влияет на благосостояние большинства казахстанцев. Страна обладает огромным потенциалом благодаря обширной территории и наличию значительных ресурсов. Государство активно поддерживает этот сектор, предоставляя льготное финансирование и субсидии, а также стимулирует рост производства и объемов лизинга сельскохозяйственной техники. Все это приносит результаты: в этом году аграрии страны получили рекордный урожай зерновых.
Уборочная кампания
В текущем году были созданы все необходимые условия для успешного проведения весенне-полевых и уборочных работ. Во исполнение поручений Главы государства обеспечивается доступность финансирования АПК. Объем льготного финансирования отрасли впервые составил рекордные 580 млрд тенге, которые были направлены аграриям на прямое кредитование, удешевление процентной ставки и форвардный закуп. В 2025 году сумма достигнет 700 млрд тенге. Благоприятные погодные условия осени позволили провести уборочную кампанию практически без значительных потерь, несмотря на осадки во время сбора урожая.
Как результат, аграриями республики был собран рекордный урожай зерновых культур — при средней урожайности 16,1 ц/га намолочено 26,7 млн тонн зерна. Для сравнения в 2023 году средняя урожайность составила 10 ц/га. Также намолочено 3,2 млн тонн масличных культур с урожайностью 10,9 ц/га, собрано 2,9 млн тонн картофеля, 3,9 млн тонн овощей и 2,6 млн тонн бахчевых. Высокая урожайность была достигнута, в том числе, благодаря правильному применению агротехнологий, качественным семенам, минеральным удобрениям и эффективной защите растений.
В дальнейшем будет продолжена работа по диверсификации сельскохозяйственных культур. В рамках Дорожной карты по исполнению поручений Президента поставлена задача по удвоению объема валовой продукции сельского хозяйства в 2024-2028 годах. В целом, в рамках Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2030 годы планируется к 2030 году довести урожайность пшеницы до 20 ц/га. Отметим, что по поручению Главы государства финансирование весенне-полевых и уборочных работ 2025 года начато уже в текущем году.
Приемка урожая
Общая емкость хранения зерна в республике, по данным акиматов областей, составляет 30 млн тонн, из которых на действующих лицензированных хлебоприемных предприятиях – 12,7 млн тонн, у сельхозтоваропроизводителей – 17,4 млн тонн. Указанного объема мощностей достаточно для хранения полученного урожая с учетом переходящих остатков прошлых лет.
На хлебоприемные предприятия поступило около 7,9 млн тонн зерна, из которых 5,7 млн тонн – пшеница. Оставшийся объем зерна хранится у фермеров. В настоящее время загруженность лицензированных элеваторов составляет 44%. Продолжается работа по перемещению и продаже зерна с целью освобождения элеваторов для приема нового урожая. За период с августа по ноябрь было перевезено 3,5 млн тонн зерна.
Диверсификация посевных площадей
Казахстан обладает огромным сельскохозяйственным потенциалом, который может способствовать более диверсифицированному и инклюзивному экономическому росту. Одним из ключевых преимуществ является обширная территория с низкой плотностью населения и широкими сельскохозяйственными угодьями. В республике принимаются меры по диверсификации сельскохозяйственных посевов для того, чтобы производство соответствовало спросу, а также для достижения большего соответствия биологических потребностей возделываемых культур к местным агроклиматическим и другим природным условиям.
В 2024 году общая посевная площадь составила 23,3 млн га, из которых 21,1 млн га – площадь ярового сева. По сравнению с прошлым годом посевные площади пшеницы сократились на 560,9 тыс. га, составив 13,1 млн га. В то же время площадь масличных культур увеличилась на 135,5 тыс. га, достигнув 2,9 млн га.
Кроме того, была проведена работа по увеличению площадей сахарной свеклы (на 5,5 тыс. га, до 25,2 тыс. га) и по сокращению посевов влагоемких культур: хлопчатника (на 10 тыс. га) и риса (на 2,2 тыс. га).
В результате на сокращенных полях увеличиваются посевные площади социально-значимых и высокорентабельных культур. Проведена работа по увеличению площадей кормовых культур в целях создания прочной кормовой базы в регионах. Работа по диверсификации сельскохозяйственных культур будет продолжена.
Сбыт продукции
Казахстан ежегодно экспортирует 8-9 млн тонн зерновых, из которых 6,5-7,5 млн тонн – пшеница. География экспорта охватывает более 40 стран. Традиционными рынками являются страны Центральной Азии, Афганистан, Китай, Турция, Иран, Италия, Тунис. По состоянию на конец ноября т.г. экспортировано 6,3 млн тонн зерна. Экспорт нового урожая составил 2,37 млн тонн, что на 52% больше, чем в аналогичном периоде 2023 года.
Поставки в Узбекистан увеличились на 42% и составили 944 тыс. тонн, в прошлом году этот показатель за аналогичный период составлял 665 тыс. тонн, поставки в Таджикистан выросли на 49% с 254 тыс. тонн в 2023 г. до 377 тыс. тонн в текущем году. Также отмечается увеличение объемов экспорта в Китай на 17% с 304 тыс. тонн в прошлом году до 355 тыс. тонн в текущем году, поставки в Афганистан увеличились на 71% с 67 тыс. тонн в прошлом году до 115 тыс. тонн в текущем году, поставки в Иран увеличились в 30 раз с 10 тыс. тонн до 299 тыс. тонн.
Прогнозируется, что в текущем году экспортный потенциал достигнет 12 млн тонн. Основными рынками сбыта будут страны Средней Азии, Китай, Афганистан, Италия и другие. Также прорабатывается вопрос перевозки зерна в объемах до 2 млн тонн в такие страны, как: Азербайджан, Афганистан (транзитом через Туркменистан), Иран, Ирак, страны Северной Африки и ЕС через порты Черного и Балтийского морей.
Для повышения эффективности работы создан оперативный зерновой штаб, который осуществляет планирование отгрузки зерна как внутри Казахстана, так и на экспорт. В планах дальнейшее расширение географии экспорта путем реализации проектов по созданию международных коридоров.
Кроме того, в целях оказания регулирующего воздействия на рынок, АО «НК «Продкорпорацией» принимаются меры по закупу зерна у фермеров. В рамках исполнения поручений Главы государства, данных на первом Форуме работников сельского хозяйства, будет осуществлен прямой закуп зерна нового урожая. На первом этапе за счет выделения средств из резерва Правительства в объеме 10 млрд тенге предлагается закупить порядка 150 тыс. тонн продукции по рыночной стоимости. В первую очередь закуп зерна будет производиться у небольших крестьянских хозяйств, что обеспечит сбыт продукции по справедливой цене. Также механизм закупа излишков зерна позволит минимизировать влияние посредников на ценовую ситуацию на внутреннем рынке. Продкорпорация приобретает зерно сельхозтоваропроизводителей на конкурентных условиях с соблюдением установленных стандартов и требований качества.
Субсидирование удобрений
На рынке удобрений наиболее распространены аммиачная селитра, аммофос, карбамид, сульфат аммония, сульфоаммофос и NPK. При этом аммиачная селитра и аммофос занимают более 60% общего объема потребления.
В Казахстане налажен полный производственный цикл по трем видам удобрений: аммиачная селитра производится на АО «КазАзот», аммофос — на ТОО «Казфосфат», сульфат аммония — на АО «КазАзот» и ТОО «Qarmet». Научная потребность в удобрениях составляет 3,2 млн тонн в физическом весе, в то время как мощности отечественных производителей покрывают 56% от этой потребности, составляя около 1,8 млн тонн (из которых АО «КазАзот» производит 420 тыс. тонн, а ТОО «Казфосфат» – 1 млн тонн).
В настоящее время в Казахстане внедрен механизм авансового субсидирования отечественных удобрений с увеличением субсидий до 60% и приоритетом рассмотрения авансовых заявок. Также повышены нормы внесения удобрений на 1 га пашни, что позволит восполнить почву основными питательными элементами. Под гарантии акиматов областей отечественные производители предоставляют аграриям рассрочку на оплату удобрений.
На 1 декабря текущего года аграрии внесли 1,3 млн тонн удобрений, что в два раза больше, чем в 2023 году. В целях полного удовлетворения потребностей аграриев в субсидиях планируется дополнительное выделение средств на субсидирование удобрений.
Также планируется увеличить объемы производства минеральных удобрений с расширением ассортимента продукции. Внимание уделяется своевременному обеспечению производителей удобрений подвижным составом.
Важным инструментом для повышения доступности кредитных средств является субсидирование ставок вознаграждения. Это способствует улучшению платежеспособности сельхозтоваропроизводителей, снижая риски невозвратности кредитов и облегчая кредитную нагрузку на агробизнес.
В текущем году были пересмотрены подходы к удешевлению кредитных средств в отрасли. Впервые созданы конкурентные условия для финансирования полевых работ с использованием шести каналов распределения, а объем фондирования Аграрной кредитной корпорацией составил 82,3 млрд тенге.
Для решения проблемы недостаточности залогового обеспечения введен механизм гарантирования займов Фондом развития предпринимательства «Даму», который покрывает 85% от суммы займа. Также разработана программа льготного финансирования перерабатывающих предприятий для пополнения оборотных средств через социально-предпринимательские корпорации, что направлено на обеспечение сбыта урожая и сырья, а также увеличение загрузки отечественных перерабатывающих заводов.
Развитие животноводства
Численность поголовья сельскохозяйственных животных и птицы в Казахстане, по состоянию на 1 ноября текущего года, увеличилась по сравнению с аналогичным периодом прошлого года: крупный рогатый скот (КРС) – до 8,2 млн голов (120,6%), в том числе коровы – до 4,4 млн голов (123,3%), лошади – до 4,1 млн голов (104,9%), верблюды – до 2,8 млн голов (104,7%).
Производство молока увеличилось до 3 млн тонн (104,2%), из которых в сельхозформированиях произведено 1 млн тонн (107,5%). Производство яиц куриных увеличилось до 3,7 млрд штук (100,9%), в том числе в сельхозформированиях – до 3,1 млрд штук (101,5%).
По данным местных исполнительных органов, по республике на период зимовки 2024-2025 гг. заготовлено 35,2 млн тонн сена или 143,9% от плана, 2 млн тонн сенажа или 117,9% от плана, 5,1 млн тонн соломы или 111,9% от плана, 2,3 млн тонн силоса или 117,9% от плана, а также 5,8 млн тонн концкормов или 104,4% от плана.
Указанные объемы заготовленных кормов, позволяют обеспечить полноценное кормление с получением плановых объемов продукции и приплода, а также сохранности поголовья в целом.
Обновление сельхозтехники
В 2024 году запущена масштабная программа льготного лизинга на сумму 120 млрд тенге с процентной ставкой 5% годовых и сроком на 7 лет. На 1 декабря 2024 года аграрии уже приобрели в лизинг 9 887 единицы техники на сумму 212,9 млрд тенге, что на 50% больше по сравнению с аналогичным периодом 2023 года.
В следующем году планируется выделить до 200 млрд тенге на программу льготного лизинга, а в соответствии с поручением Главы государства — довести бюджет программы до 450 млрд тенге. Это обеспечит положительную динамику роста обновления парка сельхозтехники.
На сегодня в Казахстане имеется 149,9 тыс. тракторов, 38,7 тыс. комбайнов, 5 тыс. посевных комплексов, 76,4 тыс. сеялок и порядка 219 тыс. единиц почвообрабатывающей и специализированной техники. Уровень обновления сельхозтехники за последние 8 лет продемонстрировал положительную динамику: с 1,9% в 2017 году до 4,5% в 2023 году (увеличение в два раза), при технологическом нормативе обновления 8-10%.
В этом году введен новый механизм субсидирования сельхозтехники:
- Исключена возможность субсидирования импортных аналогов техники, производство которых налажено в Казахстане;
- Для сельхозтехники отечественного производства субсидирован повышенный норматив — 30%;
- Применен дифференцированный механизм субсидирования ставок вознаграждения по кредитам/лизингу на приобретение сельхозтехники: для техники отечественного производства ставка вознаграждения субсидируется до 6%, для импортной – до 15%.
- Для специализированной техники, производство которой не налажено в Казахстане (например, для уборки хлопка, картофеля), норматив субсидии составляет 25%, а для техники по уборке сахарной свеклы – до 50%.
Новые подходы позволяют без привлечения дополнительных бюджетных средств в два раза увеличить объемы субсидирования отечественной сельхозтехники.
Наша страница в Фейсбук! Подпишись!
Primeminister.kz сайтының редакциясы Мемлекет басшысының Жолдауында белгіленген қазақстандықтардың тұрмыс сапасын жақсартуға, еліміздің ұзақмерзімді әлеуметтік-экономикалық мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған негізгі басымдықтар мен шаралар бойынша жыл қорытындысына арналған шолулар топтамасын ұсынуды жалғастырады.
Ауыл шаруашылығы – экономиканың маңызды салаларының бірі. Бүгінде халықтың 37%-дан астамы ауылдық жерлерде тұрады, ал ауыл шаруашылығы өндірісінің даму деңгейі қазақстандықтардың көпшілігінің әл-ауқатына тікелей әсер етеді. Еліміз кең байтақ аумағы мен қомақты ресурстарының болуы арқасында үлкен әлеуетке ие. Мемлекет жеңілдетілген қаржыландыру мен субсидиялар беру арқылы аталған секторды белсенді түрде қолдайды, сондай-ақ ауылшаруашылық техникасының өндірісі мен лизингі көлемінің өсуін ынталандырады. Аталған шараның барлығы өз нәтижесін беруде: биыл еліміздің дихандары дәнді дақылдар жинаудан рекордтық көрсеткішке қол жеткізді.
Егін жинау науқаны
Биыл көктемгі егіс және күзгі жиын-терім жұмыстарын табысты жүргізуге қажетті барлық жағдай жасалды. Президент тапсырмаларын орындау аясында агроөнеркәсіп кешенін (АӨК) қаржыландырудың қолжетімділігі қамтамасыз етілді. Саланы жеңілдікті қаржыландыру көлемі алғаш рет рекордтық 580 млрд теңгені құрап, бұл қаражат егіншілерге тікелей несие беру, пайыздық мөлшерлемені төмендедіп, форвардтық сатып алуға бағытталды. 2025 жылы қаржыландыру көлемін 700 млрд теңгеге дейін жеткізу жоспарланып отыр. Қолайлы күзгі ауа райы егін жинау кезіндегі жауын-шашынға қарамастан, науқанды айтарлықтай шығынсыз өткізуге мүмкіндік берді.
Нәтижесінде, республика егіншілері дәнді дақылдар бойынша рекордтық көлемде өнім жинады: орташа өнімділік гектарына 16,1 центнер, 26,7 млн тонна астық бастырылды. 2023 жылы орташа өнімділік 10 ц/га құраған болатын. Сонымен қатар 3,2 млн тонна майлы дақыл (өнімділік 10,9 ц/га), 2,9 млн тонна картоп, 3,9 млн тонна көкөніс және 2,6 млн тонна бақша дақылдары жиналды.
Агротехнологияларды дұрыс қолдану, сапалы тұқымдар, минералды тыңайтқыштар және өсімдіктерді тиімді қорғаудың арқасында жоғары өнімділікке қол жеткізілді.
Алдағы уақытта ауыл шаруашылығы дақылдарын әртараптандыру жұмыстары жалғасын табады. Президент тапсырмалары бойынша әзірленген Жол картасы аясында 2024–2028 жылдар аралығында ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемін екі есеге арттыру міндеті қойылды. Жалпы, Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешенін дамытудың 2021–2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы шеңберінде 2030 жылға қарай бидай өнімділігін гектарына 20 центнерге дейін арттыру жоспарланып отыр. Айта кету керек, Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2025 жылға арналған көктемгі егіс және күзгі жиын-терім жұмыстарын қаржыландыру биылдың өзінде басталып кетті.
Астық қабылдау
Облыс әкімдіктерінің деректері бойынша, республикадағы астық сақтау қоймаларының жалпы сыйымдылығы 30 млн тоннаны құрайды. Атап айтқанда, қолданыстағы лицензияланған астық қабылдау кәсіпорындарында – 12,7 млн тонна, ал ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде – 17,4 млн тонна астық сақталады. Көрсетілген қуаттылық көлемі өткен жылдардан қалған қорларды ескере отырып, жиналған өнімді сақтауға жеткілікті.
Астық қабылдау кәсіпорындарына шамамен 7,9 млн тонна астық тапсырылды, оның 5,7 млн тоннасы – бидай. Қалған астық егіншілер қоймаларында сақталуда. Қазіргі уақытта лицензияланған элеваторлар жүктемесі 44%-ды құрайды. Жаңа өнімді қабылдау үшін элеваторларды босату мақсатында астықты тасымалдау және өткізу жұмыстары жалғасуда. Тамыз айынан қарашаға дейін 3,5 млн тонна астық тасымалданды.
Егіс алқаптарын әртараптандыру
Қазақстан ауыл шаруашылығының үлкен әлеуетіне ие, бұл еліміздің әртараптандырылған және инклюзивті экономикалық өсуіне ықпал ете алады. Негізгі артықшылықтарының бірі – кең байтақ аумақ, халық тығыздығының төмендігі және үлкен ауыл шаруашылығы жерлерінің болуы. Республикада өндірісті сұранысқа сай болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ өсірілетін дақылдардың биологиялық қажеттіліктерін жергілікті агроклиматтық және табиғи жағдайларға неғұрлым көбірек сәйкестендіруге бағытталған ауыл шаруашылығы дақылдарын әртараптандыру бойынша шаралар қабылдануда.
2024 жылы жалпы егіс көлемі 23,3 млн гектарды құрады, оның 21,1 млн гектары – жаздық егіс. Өткен жылмен салыстырғанда бидай алқабы 560,9 мың гектарға қысқарып, 13,1 млн гектарды құрады. Майлы дақылдар көлемі 135,5 мың гектарға ұлғайып, 2,9 млн гектарға жетті.
Сонымен қатар қант қызылшасы алқаптарын (5,5 мың гектарға арттырып, нәтижесінде 25,2 мың гектарға дейін) ұлғайту және ылғалсүйгіш дақылдар: мақта (10 мың га) және күріш (2,2 мың га) алқаптарын қысқарту бойынша жұмыстар жүргізілді.
Нәтижесінде, қысқартылған алқаптарда әлеуметтік маңызы бар және жоғары рентабельді дақылдардың егіс алқаптары артады. Сондай-ақ өңірлерде берік жем-шөп базасын құру мақсатында жемдік дақылдардың егіс алқаптарын ұлғайту жұмыстары жүргізілді. Ауыл шаруашылығы дақылдарын әртараптандыру жұмыстары алдағы уақытта да жалғасады.
Өнімдерді өткізу
Қазақстан жыл сайын 8-9 млн тонна астық экспорттайды, оның ішінде 6,5-7,5 млн тоннасы – бидай. Экспорт географиясы 40-тан астам елді қамтиды. Дәстүрлі нарықтар – Орталық Азия елдері, Ауғанстан, Қытай, Түркия, Иран, Италия, Тунис. Биылғы қараша айының соңына дейін 6,3 млн тонна астық экспортталды. Жаңа өнімді экспорттау көлемі 2,37 млн тонна, бұл – 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 52%-ға артық.
Өзбекстанға жеткізілімдер көлемі 42%-ға өсіп, 944 мың тоннаны құрады, өткен жылы бұл көрсеткіш 665 мың тонна болған еді. Тәжікстанға жеткізілім 2023 жылғы 254 мың тоннадан 49%-ға артып, биыл 377 мың тоннаға дейін жетті. Қытайға экспорт көлемі 17%-ға артып, 355 мың тоннаға жетті (өткен жылы 304 мың тонна), Ауғанстанға жеткізілімдер көлемі 71%-ға ұлғайып, 115 мың тоннаны құрады (өткен жылы 67 мың тонна болған). Иранға экспорт көлемі 30 есеге дейін – 10 мың тоннадан 299 мың тоннаға артты.
Биыл экспорттық әлеует 12 млн тоннаға жетеді деп болжануда. Негізгі нарықтар – Орталық Азия елдері, Қытай, Ауғанстан, Италия және басқа елдер. Сондай-ақ Әзербайжан, Ауғанстан (Түркменстан арқылы транзитпен), Иран, Ирак, Солтүстік Африка елдері мен Еуропалық Одаққа Қара және Балтық теңіздері арқылы жеткізілетін астықты 2 млн тоннаға дейінгі көлемде тасымалдауды ұйымдастыру мәселесі пысықталуда.
Жұмыстың тиімділігін арттыру үшін Қазақстанда астықты тасымалдауды жоспарлау үшін жедел астық штабын құру жұмыстары басталды. Экспорт географиясын кеңейту мақсатында халықаралық дәліздер құру жөніндегі жобалар іске асырылып жатыр.
Сонымен қатар нарыққа реттеуші ықпал тигізу мақсатында «Азық-түлік корпорациясы» ҰК» АҚ егіншілерден астық сатып алу шараларын қабылдайды. Мемлекет басшысының ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің бірінші форумында берген тапсырмаларын орындау аясында жаңа өнімді тікелей сатып алу жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде Үкімет резервінен 10 млрд теңге көлемінде қаржы бөлу арқылы 150 мың тонна өнімді нарықтық бағамен сатып алу ұсынылып отыр. Астықтың алғашқы сатып алуы шағын шаруа қожалықтарынан жүзеге асырылады, бұл өнімнің әділ бағамен сатылуын қамтамасыз етеді. Сондай-ақ артық астықты сатып алу тетігін енгізу арқылы ішкі нарықтағы баға жағдайына делдалдар ықпалын барынша азайту көзделіп отыр. «Азық-түлік корпорациясы» белгіленген стандарттар мен сапа талаптарын сақтай отырып, астықты ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерден конкурстық шарттармен сатып алады.
Тыңайтқыштарды субсидиялау
Тыңайтқыштар нарығында ең көп таралған аммиак селитрасы, аммофос, карбамид(несепнәр), аммоний сульфаты, сульфоаммофос және NPK (азот,фосфор,калий). Сонымен қатар аммоний нитраты мен аммофос жалпы тұтынудың 60%-дан астамын құрайды.
Қазақстанда тыңайтқыштардың үш түрі бойынша толық өндірістік цикл құрылған: аммиак селитрасы «ҚазАзот» АҚ-да, аммофос – «Қазфосфат» ЖШС-да, аммоний сульфаты – «ҚазАзот» АҚ-да және «Qarmet» ЖШС-да өндіріледі. Тыңайтқыштарға ғылыми қажеттілік физикалық салмақта 3,2 млн тоннаны құрайды, ал отандық өндірушілер қуаты осы қажеттіліктің 56%-ын, шамамен 1,8 млн тоннаны құрайды (оның ішінде «ҚазАзот» АҚ 420 мың тоннаны, ал «Қазфосфат» ЖШС 1 млн тоннаны өндіреді).
Қазіргі уақытта Қазақстанда субсидияларды 60%-ға дейін ұлғайта отырып, аванстық өтінімдерді қарауға басымдықпен, отандық тыңайтқыштарды аванстық субсидиялау тетігі енгізілді. Сондай-ақ 1 гектар егістік алқабына тыңайтқыш енгізу нормасы да ұлғайтылды, бұл топырақты негізгі қоректік заттармен толықтырады. Облыс әкімдіктері кепілдігімен отандық өндірушілер тыңайтқыштар төлемі үшін шаруларға бөліп төлеумен қамтамасыз етеді.
Биылғы 1 желтоқсанындағы жағдайға сәйкес, шаруалар 1,3 млн тонна тыңайтқыш енгізді, бұл 2023 жылмен салыстырғанда екі есе көп. Шаруалардың субсидияларға деген қажеттіліктерін толық қанағаттандыру мақсатында тыңайтқыштарды субсидиялауға қосымша қаражат бөлу жоспарланып отыр.
Сондай-ақ өнім түрлерін кеңейте отырып, минералды тыңайтқыштар өндірісі көлемін ұлғайту жоспарлануда. Тыңайтқыш өндірушілерді жылжымалы құраммен уақтылы қамтамасыз етуге назар аударылады.
Несие қаражаттарының қолжетімділігін арттырудың маңызды құралы – сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау. Бұл ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің төлем қабілеттілігін арттыруға, несиенің қайтарылмау қаупін азайтуға және агробизнестің несиелік жүктемесін жеңілдетуге ықпал етеді.
Биыл саладағы несие құнын төмендету тәсілдері қайта қаралды. Алғаш рет алты тарату арнасын пайдалана отырып, дала жұмыстарын қаржыландыру үшін бәсекелестік жағдай жасалды, ал Аграрлық несие корпорациясының тарапынан қаржыландыру көлемі 82,3 млрд теңгені құрады
Кепілмен қамтамасыз етудің жеткіліксіздігі мәселесін шешу үшін «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры несие сомасының 85%-ын жабатын қарыздарға кепілдік беру тетігін енгізді. Сондай-ақ айналым қаражатын әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар арқылы толықтыру мақсатында өңдеу кәсіпорындарын жеңілдікпен қаржыландыру бағдарламасы да әзірленді, ол егін мен шикізатты өткізуді қамтамасыз етуге, сондай-ақ отандық қайта өңдеу зауыттарының жүктемесін ұлғайтуға бағытталған.
Мал шаруашылығын дамыту
Биылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда еліміздің ауыл шаруашылығында мал басы мен құс саны артты. Ірі қара мал (ІҚМ) – 8,2 млн бас (120,6%), оның ішінде сиыр – 4,4 млн бас (123,3%), жылқы – 4,1 млн бас (104,9%), түйе – 2,8 млн бас (104,7%). Сүт өндірісі 3 млн тоннаға (104,2%) жетті, оның 1 млн тоннасы (107,5%) ауыл шаруашылығы құрылымдарында өндірілді.
Тауық жұмыртқасын өндіру 3,7 млрд данаға дейін (100,9%) жетті, оның ішінде ауыл шаруашылығы құрылымдарында 3,1 млрд данаға дейін (101,5%) ұлғайды.
Жергілікті атқарушы органдар деректеріне сәйкес, республика бойынша 2024-2025 жылдардағы қыстау кезеңінде 35,2 млн тонна шөп немесе жоспардың 143,9%-ы, 2 млн тонна пішен не жоспардың 117,9%-ы, 5,1 млн тонна сабан немесе жоспардың 111,9%-ы, 2,3 млн тонна сүрлем немесе жоспардың 117,9%-ы, сондай-ақ 5,8 млн тонна жем не жоспардың 104,4%-ы дайындалды.
Дайындалған мал азығының көрсетілген көлемі өнім мен төл алудың жоспарлы көлемін, жалпы мал басының сақталуын, толыққанды азықтандыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ауыл шаруашылығы техникасын жаңарту
2024 жылы 7 жыл мерзімге жылдық 5%-дық мөлшерлемемен 120 миллиард теңгеге ауқымды жеңілдікті лизинг бағдарламасы іске қосылды. 2024 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша шаруалар 212,9 млрд теңгеге 9 887 техниканы лизингке алды, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 50%-ға артық.
Келесі жылы жеңілдетілген лизинг бағдарламасына 200 млрд теңгеге дейін, ал Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, бағдарлама бюджетін 450 млрд теңгеге дейін жеткізу жоспарланып отыр. Бұл ауыл шаруашылығы техникасы паркін жаңартуда оң өсу динамикасын қамтамасыз етеді.
Бүгінгі таңда Қазақстанда 149,9 мың трактор, 38,7 мың комбайн, 5 мың егіс кешені, 76,4 мың тұқым сепкіш және 219 мыңға жуық топырақ өңдейтін және мамандандырылған техника бар. Соңғы 8 жылда ауыл шаруашылығы техникасын жаңарту деңгейі оң динамика көрсетті: 2017 жылғы 1,9%-дан 2023 жылы 4,5%-ға дейін (екі есе), технологиялық жаңарту нормасы 8-10%.
Биыл ауыл шаруашылығы техникасын субсидиялаудың жаңа тетігі енгізілді:
- Қазақстанда өндірісі жолға қойылған техниканың импорттық аналогтарын субсидиялау мүмкіндігі алынып тасталды;
- Отандық өндірістегі ауыл шаруашылығы техникасы үшін жоғары норматив субсидияланады – 30%;
- Ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуға несиелер/лизинг бойынша сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялаудың сараланған тетігі қолданылды: отандық өндіріс техникасы үшін сыйақы мөлшерлемесі 6%-ға дейін, импорттық техника үшін 15%-ға дейін субсидияланады.
- Қазақстанда өндірісі жолға қойылмаған мамандандырылған техника үшін (мысалы, мақта, картоп жинау үшін) субсидия нормативі 25%–ға., ал қант қызылшасын жинау техникасы үшін 50%-ға дейін құрайды.
Жаңа тәсілдер қосымша бюджет қаражатын тартпай-ақ отандық ауыл шаруашылығы техникасын субсидиялау көлемін екі есеге арттыруға мүмкіндік береді.